آشنایی با اصول مقاله نویسی

 

فرآیند مقاله نویسی شامل پنج مرحله است:

مرحله اول: پژوهش و طراحی مقاله

مرحله دوم: نگارش مقاله

مرحله سوم: انتخاب مجله و ویرایش مقاله

مرحله چهارم: ارسال مقاله

مرحله پنجم: فرآیند بازنگری و داوری

به صورت منطقی این مراحل را باید پشت سر هم به ترتیب طی کنیم. اما بعضا نیاز می شود تا رفت و برگشت هایی بین این مراحل داشته باشیم. اشتباهات ما در هر مرحله می تواند زمینه ساز خطاها و دوباره کاریهای فراوانی در مراحل بعدی بشود. به همین خاطر مراحل اول حساس تر هستند.

 

برای شرح مراحل به ادامه مطلب مراجعه نمایید

 

مرحله اول: پژوهش و طراحی مقاله

مرحله اول همانند مرحله طراحی نقشه یک ساختمان است. یعنی باید مشخص کنیم که محتوای مقاله چیست. به عبارت ساده تر باید به سه سوال اساسی پاسخ بدهیم:

1-    موضوع و ایده محوری مقاله ما چیست؟

2-    این موضوع و ایده محوری، چه یافته ارزشمندی را قرار است اضافه کند؟

3-    چگونه این یافته های ارزشمند حاصل شده اند؟

برای پاسخ به این سه سوال، لازم است که ابتدا پژوهش علمی مناسبی را انجام داده باشیم.

پاسخ به این سوال را باید بتوانیم به صورتی واضح، ساده، و کوتاه در قالب یک یا دو پاراگراف بنویسیم (همان چکیده مقاله).

در این مرحله پنج خطای اساسی معمولاً رخ می‌دهد که هر کدام منجر به مردود شدن مقاله ما خواهند شد. خطای اول این است که سوال تحقیقی که برای پژوهش و نگارش مقاله انتخاب می‌کنیم بسیار بزرگ و گسترده­ تر از چیزیست که باید در یک مقاله باشد. خطای دوم این است که ایده اصلی مقاله جدید نیست و قبلاً در این زمینه کار شده است. خطای سوم این است که مقاله ما مشارکت نظری کافی ندارد. خطای چهارم اشتباه در تعیین واحد تحلیل است و بالاخره خطای پنجم انتخاب نادرست طراحی و روش تحقیق مقاله است.

 

مرحله دوم: نگارش مقاله

وقتی که طراحی مقاله مان، یعنی سه سوال اساسی مشخص شد، حالا نوبت به نوشتن پاراگرافها و جملات می رسد و بایستی عناصر تصویری مقاله و سایر مطالب را آماده کنیم. نگارش مقاله یعنی گذاشتن مصالح ساختمان در کنار یکدیگر، آن هم براساس نقشه ساختمان.

به صورت کلی، در نگارش تمامی بخش‌های یک مقاله علمی پنج خطای بسیار رایج وجود دارد که باعث می‌شود مقالات ما در مراحل ابتدایی مردود شوند. این خطاها جدای از اینکه نشانه ضعف محتوای مقاله ما هستند، باعث می‌شوند تا داوران مجلات احساس کنند که نویسندگان مقاله تخصص کافی در زمینه تخصصی خودشان ندارند و این امر احتمال مردود شدن مقاله را افزایش می‌دهد. این خطاها عبارتند از ادعاهای بی‌پشتوانه، نگارش احساسی، عدم توالی منطقی، و حاشیه رفتن و سایه‌زدن و سرقت ادبی و ارجاعات نادرست.

 

مرحله سوم: انتخاب مجله و ویرایش مقاله

مقاله‌ای که تازه نوشته شده مثل گل خامی‌ست که فقط ورز داده شده و به شکل یک کوزه در آمده. هنوز باید حسابی پرداخت شود، رنگ‌آمیزی شود، پخته شود تا به صورت مناسب قابل عرضه باشد. اما یک فرق مهم بین مقاله و کوزه این است که مقاله را باید بر اساس مجله‌ای که می‌خواهیم به آن ارسال کنیم، ویرایش کنیم. پس اول باید مشخص کنیم که چه مجله‌ای برای ارسال مقاله مناسب است و سپس بر اساس اقتضائات آن مجله، محتوای مقاله را تطبیق بدهیم، و بر اساس فرمت استاندارد آن مجله، مقاله را ویرایش کنیم. باید دقت کنیم که ویرایش مقاله هم شامل محتوای مقاله می‌شود و هم نگارش مقاله. مثلا از نظر محتوایی شاید لازم باشد که برخی از نتیجه‌گیری‌های مقاله را بسته به مجله­­ ای که انتخاب می‌کنیم‌ تغییر بدهیم. از نظر نگارشی هم هر مجله‌ای فرمت خاصی را برای نگارش مقاله، فونت‌ها، فاصله خطوط، نحوه ارجاع دهی، ترتیب نگارش و شماره‌گذاری جداول و اشکال و غیره دارد که باید مو به مو پیاده شود. در این فصل با پنج خطای اساسی در مرحله انتخاب مجله و ویرایش مقاله آشنا می شویم که عبارتند از عدم انتخاب مجله یا انتخاب مجله نامناسب، شناخت سطحی از مجله و عدم تطبیق مقاله با مجله، عدم اعمال فرمت نگارش مجله، عدم رعایت اندازه مقاله و اشتباهات نگارشی ویرایشی.

 

مرحله چهارم: ارسال مقاله

ارسال مقاله به مجله یک مرحله کلیدی و حساس در مسیر مقاله‌نویسی‌ست. در این مرحله، نکات مهمی را باید چک کنیم که در صورت رعایت نکردن آنها مقاله مردود می‌شود. پنج خطای اساسی و رایج در این مرحله عبارتند از بی‌نشان نبودن مقاله، عدم رعایت محرمانگی و عدم حفظ حریم خصوصی، وجود تضاد منافع و عدم رعایت حقوق مالکیت معنوی، ارسال همزمان و انتشارات تکراری.

 

مرحله پنجم: فرآیند بازنگری و داوری

اگر مقاله ما توسط سردبیر مردود نشود، نوبت به این می رسد که داوران، مقاله ما را داوری کنند. و اگر مقاله ما در همان دور نخست داوری مردود نشود، سردبیر نظرات هر یک از داوران (به تفکیک) و نظرات جمع‌بندی خودش را به ما ارایه می‌کند. در این حالت، در صورت بازنگری مقاله بر اساس تک تک نظرات داوران و سردبیر، فرصت بررسی مجدد مقاله توسط همان داوران را خواهیم داشت. در این مسیر، ممکن است که ما مرتکب 5 خطای اساسی شویم که هر کدام می‌تواند به راحتی مانع پذیرش مقاله ما شود. این خطاها عبارتند از درک نادرست، ناقص و سطحی نظرات سردبیر و داوران، اعمال ناقص نظرات سردبیر و داوران، عدم نگارش نامه پاسخ به نظرات سردبیر و داوران، ارایه پاسخ‌های دفاعی و احساسی، و عدم ویرایش مقاله و تاخیر در ارسال آن. مرحله بازنگری مقاله یک مرحله بسیار حساس است و در صورتی­که یکی از این خطاها منجر به مردود شدن مقاله ما شود، عملا تمامی زمان و زحمات ما برای رسیدن به این نقطه هدر می‌رود و برمی‌گردیم سر نقطه اول!

 

منبع: وبسایت تخصصی مقالات ISI